عرصه اجتماعی شهر- مهدی یاراحمدی خراسانی

هرچند در بیشتر شهرداری‌های کشور زمانی که می‌خواهند از مسئولیت های اجتماعی شهرداری ها سخن بگویند، واژگان «فرهنگی و اجتماعی» را در کنار هم بیان می کنند و عرصه و میدان فعالیت های آن ها را واحد می دانند، آنچه در عمل اتفاق می افتد، این است که گویی بیشتر رویکردهای اجتماعی شهرداری ها تحت تأثیر امور فرهنگی قرار دارد.

واقعیت این است که فعالیت های اجتماعی و فرهنگی باید تقویت کننده یکدیگر و در یک راستا باشند. نکته ای که باید بیشتر به آن توجه کرد، تفکیک امور فرهنگی و اجتماعی نیست، بلکه تشخیص اولویت های وظیفه ای و عملکردی شهرداری هاست. متأسفانه در سال های اخیر بیشتر شهرداری های کشور در برخی امور فرهنگی ورود کرده اند که یا جزو اولویت ها و وظایف آن ها نبوده است یا در آن عرصه، نهادهای موازی وجود داشته اند و درواقع مدیریت شهری کاری را انجام داده که از قبل متولی خاصی برای آن بوده است.

در چشم انداز «جهان شهر برکت و کرامت»، هویت شهری باید «الگوی ساخت یافته شهر تراز انقلاب اسلامی» باشد که این مهم، نیازمند به کارگیری برنامه های فرهنگی و اجتماعی مناسب و هم سطح این ادعاست. امروزه کلان شهرها علاوه بر مسائل و چالش های فرهنگی فراوان پیش رو با موضوعات اجتماعی مهمی همچون حاشیه نشینی، وندالیسم، تکدیگری و... درگیر هستند که چهره شهرها را مخدوش کرده است. نکته دارای اهمیت در عرصه مسائل اجتماعی شهر این است که اولا بسیاری از مسائل آن کلان است و به یک نگاه راهبردی و برنامه ریزی جامع نیاز دارد و ثانیا نیازمند ارتباطات و تقسیم کار بین نهادی است که علاوه بر شهرداری، نهادهای دیگری از جنس سازمان های فرهنگ و ارشاد اسلامی، بهزیستی، نیروی انتظامی، صداوسیمای استانی و... را نیز درگیر می کند.

به نظر می رسد چند وظیفه مهم درباره نیازهای گفته شده، پیش روی مدیریت شهری قرار دارد. اول اینکه باید فهرست اولویت ها و وظایف شهرداری در حوزه های فرهنگی و اجتماعی تنظیم شود تا ضمن رعایت امور مهم و مقدم سیستم، توان و بودجه این نهاد برای اموری که مجموعه های دیگری متولی آن هستند، هدر نرود. دوم هرچند هنوز تا تحقق مدیریت واحد شهری فاصله زیادی داریم، امکانات دراختیار و روح حاکم بر فرایندهای اداره شهرها، شهرداری ها را موظف می کند با برقراری ارتباطات و تقسیم کار بین نهادی سازمان های متولی در امور اجتماعی، شهر را بسیج کند تا با اقدامی جامع و سیستمی ، روند فرایندهای اجتماعی شهر را مدیریت کند. فعالیت های فرهنگی و اجتماعی در گرو یکدیگر هستند و باید به گونه ای باشند که ضمن رعایت تقدم و تأخر و اولویت ها و پیش نیازهای شهری، زمینه تحقق «تجلیگاه معنویت و اخلاق با الگوی سبک زندگی اسلامی وایرانی» را فراهم آورند.

مدرس دانشگاه